Ortopedi ve Travmatoloji, kas-iskelet sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisinin yanı sıra travma ve yaralanmaları ile de ilgilenen tıp uzmanlığıdır. Bu sistemdeki kemik, kas, eklem, kıkırdak, bağ doku ve tendonlardaki doğuştan ya da sonradan gelişmiş olan rahatsızlığın tanı ve tedavisi ile ilgilenir. Ortopedi hareket sistemi hastalıklarıyla ilgilenirken, travmatoloji kas ya da kemiklerdeki kaza ve yaralanma ile oluşan hasarın düzeltilmesini amaçlar. Ortopedi ve travmatoloji uzmanları, teknolojinin geniş olanaklarını kullanarak, hastalara en uygun tıbbi ve cerrahi tedaviyi uygulamakta ve planlamaktadır. Ortopedi ve Travmatoloji, Türkiye’deki en ileri teknoloji ve son bilimsel gelişmelerin ışığında hızlı gelişen, değişen ve hatta kapsamı artan uzmanlıklardan biridir.
Ortopedik travma, kemik, eklem veya bağ dokusu gibi kas-iskelet sisteminin bir kısmında meydana gelen ciddi bir yaralanmadır. Ortopedik travmanın önde gelen nedenleri arasında trafik kazaları, endüstriyel kazalar, kaymalar, düşmeler ya da spor yaralanmaları yer alır. Travmatik yaralanmaların çoğu ölümcül ya da hayatı tehdit eden büyüklükte olmasa da, uzun süreli ve kalıcı sakatlık yaratma potansiyeline sahiptir.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon gibi birçok bölümle koordineli olarak çalışan Ortopedi ve Travmatoloji, geniş bir alanda faaliyet gösterir.
Lökomotor sistemde bulunan; kemik, kas, kıkırdak, sinir , damar ve yumuşak dokuları etkileyen iyi ya da kötü huylu tümörlerle ilgilenir.
Vücutta meydana gelen eklem çıkıkları en sık omuz ekleminde görülmektedir. Omuz çevresindeki kas yırtılmalarının, sıkışma sendromunun ve dirseklerdeki yaralanma kırık ve çıkıkların tedavisi ve cerrahisi ile ilgilenir.
Ayak tarsal kemiklerinde ve ayak bileğindeki çıkık ve kırıklar, ayak baş parmağı çıkığı, pes ekinovarus , diyabetik ayak ve aşil tendonundaki yaralanmaların tedavi ve cerrahisi ile ilgilenir.
Diz üzerinde açılan 4 – 5 mmlik cilt kesilerin içerisinden geçirilen Fiber optik cihazlar yardımıyla eklem içlerinin görüntülenmesidir. Eklemlerin iç kısımlarındaki yaralanmaların, hasarlanmaların ve hastalıkların tanısında ve de tedavisinde kullanılmakta olan bir yöntemdir. Yapılan araştırmalar artoskopik cerrahi ile yapılan tedavilerde açık ameliyatlara kıyasla çok daha üstün başarı elde edildiğini ortaya koydu. Kapalı bir yöntem olması iyileşme sürecini kısaltmış, cerrahi sonrası hastanedeki yatış süresini minimuma indirgemiş ve enfeksiyon olasılığını yok denecek kadar az bir ihtimale çevirmiştir.
Spinal cerrahi olarak da adlandırılabilir. Skolyoz, lordoz, kifoz, fıtıklar çıkıklar ve kırıkların tevdisi ile ilgilenir.
Travma sonrası, alınan hasara bağlı olarak gelişen parçalı ya da künt kemik kırıkların cerrahisi ile ilgilenir.
16 yaş altındaki çocukların, doğumsal anomaliler başta olmak üzere, yürüme bozuklukları, bacaklardaki eşitsizlikler (çarpık bacak, X bacak), boy kısalıkları, doğumsal ve gelişimsel kalça çıkıkları ve skolyoz gibi omurga hastalıklarının tedavisi ve cerrahisi ile ilgilenir.
Fonksiyonunu kaybetmiş olan eklemin cerrahi yöntemlerle yeniden şekillendirilmesi ya da hasarlı eklemin protez ile değiştirimesi işlemidir. Kaybedilmiş olan hareket yeteneği ve eklem fonksiyonun tekrar kazandırılmasını amaçlar.
El , el bileği, ön kol, dirsek ve üst koldaki hareket fonksiyonlarını olumsuz olarak etkileyen; kesici ya da künt yaralanma ve travmaları, doğumsal anomalileri, aşırı kullanıma bağlı gelişen deformasyonlar, enfeksiyon ve artrit gibi problemleri tedavi eden uzmanlık dalıdır. Bu bölgede en sık görülen karpal tünel sendromları, tenisçi dirseği, golfçü dirseği, tetik parmak, DeQuervain tendiniti, sinir gangliyonlarındaki kistler ve dupuytrens hastalığının tedavisi ile ilgilenir.
Ortopedi ve Travmatolojide kullanılan tedavi yöntemleri
Alçı ve atel uygulaması: Kas - iskelet sisteminde travma ya da enfeksiyon sonrası oluşan hasarı kontrol altına alabilmek, hasarlı bölgede tam hareketsizliği sağlamak için uygulanır. Alçı deforme edici kuvvetlere karşı koyacak biçimde şekillendirilmelidir.
Ateller sıklıkla kullanılan tespit araçlarıdır. Genellikle geçici olarak ödemi azaltmak amaçlı cerrahi öncesi kullanılır
Amaç ekstremitelerdeki uzunluk, rotasyon ve açılanmanın düzeltilmesi ve korunmasıdır.
Replasman artroplastisi: Fonksiyonunu kaybetmiş olan eklemin cerrahi yöntemlerle yeniden şekillendirilmesi, eklem yüzünün %40’ından fazlası bozulmuş ya da hasarlanmışsa da eklemin protez dediğimiz, eklemi taklit eden suni yüzeyler ile değiştirilmesi işlemidir. Kaybedilmiş olan hareket yeteneği ve eklem fonksiyonun tekrar kazandırılmasını amaçlar. Diz protezi ameliyatları, dizdeki ağrılardan dolayı yürümekte ve geceleri uyumakta zorlanan hastalara önerilmektedir. Son yıllarda Türkiye’de eklem protezi operasyonları bu konuda deneyim kazanmış hekimler ile robotik cerrahi sistemleri kullanılarak çok başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Radyofrekans tekniği: yapılan görüntüleme teknikleri sonuçlarının değerlendirilmesinde hastanın ameliyat olmasına gerek olmadığına karar verilmesi sonrası hastada mevcut olan ağrı şikayetlerinin azaltılması ya da yok edilmesi amacıyla yapılan işlemdir. Ağrının hissediğildiği eklem üzerindeki ya da omurilikteki ağrı duyusunu taşıyan sinir lifi, radyofrekans yöntemi ile yüksek ısı kullanılarak bloke edilir.
Ortopedi ve Travmatoloji hastalıklarının tedavisi, hastalığa göre değişebilmekle birlikte travma hastasının ilk müdahalesinin acil ve ilgili uzman hekim tarafından yapılması hayati önem taşır. Kırıkların tedavi ve ameliyat yöntemleri sürekli yenilenmektedir. Amaç hastanın kısa sürede sağlıklı ve ağrısız günlük yaşamına dönmesidir.